Oorzaken van MDD
Wat veroorzaakt MDD?
Hoewel de precieze oorzaak van MDD onduidelijk is, zijn er een aantal genetische en omgevingsfactoren geïdentificeerd die ertoe bijdragen,[1] en die hieronder in detail worden besproken
Een meta-analyse van studies schatte dat:[1]
genetische factoren (bijv. eerstegraads familielid, geslacht) bijdragen aan ongeveer een derde van het totale risico op het ontwikkelen van MDD[1]
individuele specifieke omgevingsfactoren (bijv. stressvolle levensgebeurtenissen) bijdragen bij aan de resterende twee derde[1]
Het is nog niet volledig gekend wat de interactie is tussen genetische en omgevingsfactoren, waarbij twee hypothesen proberen te verklaren hoe dit van invloed is op de hersengebieden die verband houden met stemming en emotie:[2]
Disregulatie van monoamine neurotransmitters (monoaminetheorie)[2]
Structurele veranderingen in de hersenen (neuronale plasticiteitstheorie)[2]
Bijkomende symptomen en beschouwingen voor subtypes van MDD zijn onder meer:
| Monoaminetheorie[3] | De waarneming dat symptomen van depressie worden verlicht door verhoging van de synaptische concentraties van monoaminen gaf aanleiding tot de theorie dat depressie een tekort is aan centrale noradrenerge en/of serotonerge systemen. Hoewel deze hypothese de ontwikkeling van verschillende farmacologische interventies voor depressie heeft ondersteund, biedt ze geen specifieke mechanistische verklaring voor de ontwikkeling van depressie. |
| Neuronale plasticiteitstheorie[4][5] |
Door neuronale plasticiteit kunnen organismen zich aanpassen als reactie op veranderingen in hun omgeving. Deze veranderingen in genexpressie kunnen van voorbijgaande of permanente aard zijn. Er is steeds meer bewijs dat epigenetische veranderingen kunnen leiden tot synaptische veranderingen (verminderde synaptische verbindingen) in de hersengebieden die verband houden met stemming en emotie. |
| Glutamaat synaptische plasticiteitstheorie[6] |
Glutamaat is de meest voorkomende exciterende neurotransmitter van aminozuren in het centrale zenuwstelsel en is een primaire speler in het neurocircuit van psychische aandoeningen. Een belangrijke functie van glutamaatreceptoren is de modulatie van synaptische plasticiteit, cruciaal voor het geheugen, leren en mogelijk een antidepressieve respons. |
Opmerking: “Synaptische plasticiteit” verwijst naar de activiteitsafhankelijke wijziging van de sterkte of werkzaamheid van synaptische transmissie bij reeds bestaande synapsen.[7]
Risicofactoren bij MDD
Genetische risicofactoren
Het risico op MDD bij een persoon is bijna drie keer zo hoog als een eerstegraads familielid ook aan de aandoening lijdt.[1]
Genoombrede analyses hebben 44 onafhankelijke loci geïdentificeerd die een verhoogd risico op MDD geven, waarbij meer dan 150 significante genen betrokken zijn. Deze best matchende genexpressiepatronen bevinden zich in de prefrontale en anterieure cinguluscortex; anatomische gebieden van de hersenen die verschillen vertonen tussen MDD-patiënten en controlegroepen[8]
Burgerlijke staat
Depressie komt vaker voor bij personen die gescheiden zijn of apart leven, in vergelijking met degenen die getrouwd of samenwonend zijn.[9][10] Deze relatie is bidirectioneel; uit een literatuurstudie bleek dat ernstige depressie een hoog risico op verstoorde koppelrelatie met zich meebrengt.[11]
Vrouwelijk geslacht
Vrouwen hebben ongeveer het dubbele risico op het ontwikkelen van MDD in vergelijking met mannen.[12][13][14][15] De verklaring voor deze ongelijkheid is onduidelijk, hoewel vrouwen disproportioneel kunnen worden beïnvloed door risicofactoren zoals gendergerelateerd geweld, sociaal-economisch nadeel en zorgverantwoordelijkheden.[16]
Misbruik in de kindertijd
Personen die misbruik of verwaarlozing ervaren tijdens de kindertijd hebben een 50% grotere kans op het ontwikkelen van een ernstige depressie op volwassen leeftijd, met een vroegere aanvangsleeftijd in vergelijking met controlegroepen.[17][18] Gezinsdisfunctie en misbruik zijn sterk verbonden met depressie in het latere leven,[19] en hogere niveaus van kindermisbruik houden verband met ernstigere depressie.[20]
Sociodemografische factoren
Een aantal sociodemografische factoren worden in verband gebracht met MDD, waaronder een laag inkomen (in landen met een hoog inkomen) en werkloosheid.[9][21]
Psychiatrische of chronische comorbiditeiten
Comorbide aandoeningen geven een verhoogd risico op de ontwikkeling van MDD:
Tot 1 op de 2 patiënten met posttraumatische stressstoornis (PTSS) heeft ook MDD[22]
• Onder de militaire strijdkrachten met MDD hebben meer dan 3 op de 10 PTSS[23]
• Tot de helft van de vrouwelijke slachtoffers van mishandeling zal MDD ontwikkelen[24]
Talrijke langetermijnomstandigheden verhogen het risico op het ontwikkelen van MDD - raadpleeg “Subtypes van ernstige depressie” in het gedeelte “Over ernstige depressieve stoornis” voor meer informatie.
Enkele vaak voorkomende risicofactoren voor subtypes van MDD
MDD subtype | Risicofactoren |
|---|---|
MDD subtype | Risicofactoren• voorgeschiedenis van geweld en misbruik • voorgeschiedenis van zwangerschapsdiabetes • keizersnede • voorgeschiedenis van depressie • hoog aantal eerdere zwangerschappen • overgewicht • slaapstoornissen • gebrek aan sociale ondersteuning |
MDD subtype | Risicofactoren• familiegeschiedenis van psychose • bipolaire aandoening |
MDD subtype | RisicofactorenSAD komt vaker voor bij mensen die ver van de evenaar wonen, waar er in de winter merkbaar minder uren daglicht zijn. |
Ga voor meer informatie over behandelingen voor MDD naar de pagina ‘Behandelingen’
Afkortingen
MDD, Ernstige depressieve stoornis (Major Depressive Disorder) PTSS, Posttraumatische stressstoornis.
