Diagnose en symptomen
Diagnose en symptomen
Diagnose en symptomen van MDD
De meerderheid van de patiënten met MDD presenteert zich bij hun huisarts en wordt gediagnosticeerd in de eerstelijnszorg. In deze setting wordt depressie echter over het algemeen ondergedetecteerd en ondergediagnosticeerd. Oudere volwassenen zien zelden specialisten in de geestelijke gezondheid en lopen daarom een hoger risico op een gemiste diagnose.[1] Vroege diagnose helpt bij het garanderen van vroege toegang tot behandeling, wat belangrijk is om de kwaliteit van leven te helpen verbeteren.[2]
Symptomen van MDD
De symptomen van MDD kunnen ernstig zijn en zelfs ná een acute episode overheersen.[3]
Typische tekenen en symptomen van MDD kunnen worden gegroepeerd in drie belangrijke domeinen:[4][5]
Emotioneel
zoals aanhoudende neerslachtigheid, anhedonie, gevoelens van waardeloosheid, hopeloosheid, schuld of zelfmoord[5]
Cognitief
inclusief verminderde aandacht, geheugen, verminderde uitvoering van taken[4]
Fysiek
bijvoorbeeld slaapstoornissen, seksuele disfunctie, verminderde eetlust[5]
Symptomen van de MDD-subtypes
Raadpleeg “Subtypes van ernstige depressie” in het gedeelte “Over ernstige depressieve stoornis”
Meer gedetailleerde informatie is beschikbaar op de pagina “Over MDD”.
Diagnose van MDD
Een MDD-diagnose wordt gesteld door een combinatie van de gedetailleerde klinische voorgeschiedenis van de patiënt en een psychiatrische evaluatie.[6]
Dit omvat:
Medische, sociale en familiegeschiedenis
bijv. eerstegraads familielid met depressie, een voorgeschiedenis van kindermisbruik, burgerlijke staat
Voorgeschiedenis van middelengebruik
Symptomen van MDD
(met relevante input van verzorgers, familie en vrienden)
Een uitgebreid lichamelijk onderzoek
Om een onderliggende medische oorzaak uit te sluiten / om eventuele bijdragende factoren te identificeren
Beoordeling geestelijke gezondheidstoestand
Omvat het gebruik van een gevalideerde diagnostische test voor depressie zoals een beoordelingsschaal
Beoordelingsschalen gebruikt om depressie te diagnosticeren/beoordelen
Gezien de heterogeniteit bij tekenen en symptomen van depressie, is het niet verrassend dat er verschillende beoordelingsschalen zijn ontwikkeld. Beoordelingsschalen zijn nuttig voor de screening en als beoordeling en dienen ook om, indien regelmatig gebruikt, de effectiviteit van de behandeling op te volgen, teneinde de therapeutische besluitvorming te ondersteunen.
De meest gebruikte beoordelingsschalen staan hieronder beschreven:
| Hamilton Rating Scale (HAMD-17) | Een door de arts afgenomen schaal met 17 items die de ernst van depressie meet op een schaal van 0–2 of 0–4, waarbij hogere scores (≥ 24) wijzen op ernstige depressie. Er zijn een aantal aangepaste (verkorte) versies gepubliceerd – in een literatuurstudie die in 2020 werd gepubliceerd, werd vastgesteld dat gestructureerde versies de hoogste betrouwbaarheid tussen beoordelaars onderling en test-hertest leverden[7] |
| Montgomery-Åsberg Depression Rating Scale (MADRS) |
Een door de arts afgenomen schaal met 10 items die depressieve symptomen beoordeelt op een schaal van 0–6, met een maximale score van 60[8] |
| Beck Depression Inventory (BDI) |
Een door de patiënt gerapporteerde meting met 21 items van de ernst van de depressie die symptomen beoordeelt op een schaal van 0-3, waarbij hogere scores (boven 10) wijzen op een verhoogde ernst[9] |
| Patient Health Questionnaire-9 (PHQ-9) |
Een door de patiënt gerapporteerde beoordelingsschaal met 9 items, ontworpen als screeningsinstrument voor gebruik in de eerstelijnszorg De standaard cut-offscore voor screening om mogelijke ernstige depressie te identificeren is 10 of hoger[10] |
|
Edinburgh Postnatal Depression Scale (EPDS) | Een door de patiënt gerapporteerde beoordelingsschaal met 10 items die wordt gebruikt om te screenen op post-partum-/ante-partumdepressie met een maximale score van 30. Meestal worden cut-offwaarden van 10 of 13 gebruikt[11][12][13][14] |
|
Clinical Global Impressions Scale (CGI) | Twee elkaar aanvullende metingen met één item die de ernst (CGI-S) en de verbetering (CGI-I) beoordelen op een 7-puntsschaal. Ze zijn ontworpen om in minder dan een minuut te worden ingevuld door een ervaren beoordelaar, rekening houdend met alle beschikbare casusdetails, waaronder de voorgeschiedenis van een patiënt, psychosociale achtergrond, symptomen, gedrag en functioneringsvermogen[15] |
| Zung Self-Rating Depression Scale (SDS) | Een door de patiënt gerapporteerde beoordelingsschaal met 20 items om te screenen op de aanwezigheid van depressieve stoornissen bij volwassenen. De SDS wordt veel gebruikt, vooral in de onderzoekscontext, met voorgestelde cut-offindexwaarden tussen 50 en 55, afhankelijk van de populatie[16][17] |
MDD wordt geclassificeerd volgens de DSM-5 of ICD-10[5][18]
De classificatie voor ernstige depressie (MDD) is gebaseerd op ofwel de classificatie van de 2013 Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition (DSM-5) of de classificatie van de International Classification of Diseases, 10th Revision (ICD-10) van psychische en gedragsstoornissen.[5][18] Er werd een update van de ICD ontwikkeld (ICD-11), maar deze wordt nog niet algemeen toegepast en geïmplementeerd.[19]
DSM-5 diagnostische criteria/kenmerken van depressieve stoornis (2013)[5]
DSM-5 diagnostische criteria/kenmerken van depressieve stoornis (2013)[5]
Ten minste vijf van de volgende symptomen die klinisch significante stress of beperking veroorzaken gedurende een periode van 2 weken (inclusief nr. 1 of 2):
1. Het grootste deel van de dag in een depressieve stemming, bijna elke dag, ofwel zelfgerapporteerd (bijv. zich verdrietig, leeg, hopeloos voelen) of waargenomen door anderen (bijv. lijkt huilerig)
2. Aanzienlijk verminderde interesse of plezier in alle of bijna alle activiteiten, het grootste deel van de dag, bijna elke dag
3. Significante gewichtsveranderingen (bijv. ± 5% lichaamsgewicht in de loop van een maand) of bijna elke dag verandering in eetlust
4. Insomnie of hypersomnie bijna elke dag
5. Psychomotorische agitatie of retardatie bijna elke dag
6. Vermoeidheid of verlies van energie bijna elke dag
7. Gevoelens van waardeloosheid of buitensporige of ongepaste schuld bijna elke dag
8. Verminderd vermogen om te denken of zich te concentreren, of besluiteloosheid, bijna elke dag
9. Terugkerende gedachten over overlijden of suïcidale ideatie, of een zelfmoordpoging
De volledige DSM-5 diagnostische criteria zijn te vinden op: (https://dsm.psychiatryonline.org)
ICD-10 classificatie I kenmerken van MDD (versie: 2019)[18]
ICD-10 classificeert depressie volgens de ernst en de duur van de symptomen
Depressieve episode
Lage stemming, lage energie, verminderde activiteit. De capaciteit voor plezier, interesse en concentratie is verlaagd en vaak is er sprake van duidelijke vermoeidheid na zelfs de kleinste inspanning. De slaap is meestal verstoord en de eetlust verminderd. Het zelfrespect en het zelfvertrouwen zijn bijna altijd verlaagd en vaak zijn er gevoelens van schuld of waardeloosheid aanwezig. De neerslachtigheid varieert weinig van dag tot dag, men reageert niet op omstandigheden en dit kan gepaard gaan met somatische symptomen, zoals verlies van interesse en aangename gevoelens, ‘s ochtends enkele uren voor de gebruikelijke tijd wakker worden., depressie is het ergst in de ochtend, duidelijke psychomotorische retardatie, agitatie, verlies van eetlust, gewichtsverlies en verlies van libido. Afhankelijk van het aantal en de ernst van de symptomen kan een depressieve episode worden gespecificeerd als licht, matig of ernstig.
Lichte depressieve episode
Een depressieve episode waarbij twee of drie symptomen aanwezig zijn en de patiënt verontrust is, maar relatief normaal zal functioneren
Matige depressieve episode
Een depressieve episode waarbij vier of meer symptomen aanwezig zijn en de activiteit is aangetast
Ernstige depressieve episode zonder psychotische symptomen
Een depressieve episode waarin verschillende van de bovenstaande symptomen duidelijk en verontrustend zijn, meestal verlies van zelfvertrouwen en gedachten van waardeloosheid of schuld. Suïcidale gedachten en daden komen vaak voor en een aantal somatische klachten zijn meestal aanwezig
Ernstige depressieve episode met psychotische symptomen
Een depressieve episode zoals eerder beschreven, maar met hallucinaties, waanideeën, psychomotorische retardatie of stupor die zo ernstig is dat gewone sociale activiteiten onmogelijk zijn
Ga voor meer informatie over de oorzaken van ernstige depressie naar de pagina “Oorzaken van MDD”
Abréviations
BDI, Beck Depression Inventory. CGI, Clinical Global Impressions. DSM-5, Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition. EPDS, Edinburgh Postnatal Depression Scale. HAMD-17, échelle d’évaluation de la dépression de Hamilton. MADRS, Montgomery and Åsberg Depression Rating Scale. TDM, Trouble dépressif majeur. PHQ-9, Patient Health Questionnaire-9. TAS, Trouble affectif saisonnier. SDS, Zung Self-Rating Depression Scale.
EM-128262 - May 2023
© Janssen-Cilag NV. Deze site wordt onderhouden door Janssen-Cilag NV die als enige verantwoordelijk is voor de inhoud. Deze website is bedoeld voor Healthcare Professionals uit België en G.H. Luxemburg.
